Pomoce dydaktyczne Montessori, zabawki w duchu Montessori, karty Montessori, karty pracy Montessori, materiały Montessori. Jak wybrać dla dziecka faktycznie wartościowy materiał zgodny z zasadami Montessori?

Zacznijmy od tego, że owe zasady wprowadziła sama Maria Montessori. Do dziś prawdziwe pomoce Montessori tworzone są według jej kryteriów. Wszystko po to, by stworzyć właściwe otoczenie, tzw. przygotowane otoczenie, dla wielotorowego rozwoju dziecka.

5 zasad Marii Montessori, które powinien zawierać dobry materiał Montessori.

Zasada estetyki

Estetyczny materiał to taki, który przyciąga uwagę, uwrażliwia sposobem wykonania. Dlatego nauczyciele tworzą piękne aranżacje, układają materiał, dobierają szczegóły. Tu detale są ważne. To właśnie dlatego nasze materiały są graficznie bardzo starannie przygotowywane. Na końcowy efekt składają się piękne, realistyczne fotografie, dbałość o kompozycję, starannie dobrana typografia. Istotną kwestią, na którą szczególnie zawracamy uwagę, jest czytelność i przejrzystość naszych pomocy. Dbamy o małe detale graficzne, które nie odciągając uwagi dziecka od istoty przekazu, nadają pomocom niepowtarzalny wdzięk i sprawiają, że dzieci chętnie po nie sięgają. Nasze karty zawierają zawsze realne zdjęcia, nie zaś rysunki. Wynika to z założeń montessoriańskich: pokazujemy świat, takim, jaki jest realnie. Dodatkowo zestawy są na tyle duże, by zawsze karty można było wymieniać w danym zestawie. W ten sposób materiał jest stale atrakcyjny dla dziecka.

Izolacja trudności

Materiał, dla młodszych dzieci szczególnie, powinien zawierać jedną trudność. Materiał wprowadzony przez Marię Montessori zawiera zawsze jeden problem do rozwiązania. Kolorowe tabliczki służą dokładnie do poznawania kolorów, niebieskie bryły do poznawania ich kształtu i nazewnictwa itd.  Pomoce powinny mieć jeden określony cel bezpośredni. Kiedy dziecko osiągnie pierwszy cel bezpośredni w pracy z materiałem, można przejść do rozwinięć.

Kontrola błędu

Zawarta jest w materiale (np. w walcach są to konkretne otwory pasujące tylko do jednego z nich). Może być wzrokowa jak np. w czerwononiebieskich belkach lub w naszych cyklach życia. Ważne jest, by dziecko mogło dokonać samokontroli. Nasza kontrola błędu w kartach jest tak przygotowana, by dziecko nie musiało prosić o pomoc dorosłego. Oczywiście nauczyciel, czy rodzic, w pewnych sytuacjach, tez może pełnić funkcję „kontroli błędu”. Jeśli np. dziecko pracuje z ruchomym alfabetem, to dorosły, lub inne starsze dziecko pomaga przejść proces wysłuchiwania głosek i układania liter. Ważne jednak jest, by dziecko pozostało niezależne od oceny dorosłego. Więcej o kontroli błędu przeczytasz tutaj.

Ograniczenie materiału

Zwykle, zwłaszcza w przedszkolach, materiał występuje w jednym egzemplarzu. To też spełnia rolę edukacyjną: świat jest na tyle różnorodny, że nie ma w nim dwóch identycznych rzeczy. Takie ograniczenie pozwala też ćwiczyć współpracę, respektowanie potrzeb innych i uczy cierpliwości w oczekiwaniu na swoją kolej. W przypadku naszych kart ta zasada również powinna obowiązywać. Co prawda każdy zestaw jest na tyle duży, że spokojnie można z niego zrobić dwa oddzielne zestawy, ale odradzamy takie rozwiązanie. Niech na półce pozostanie jeden, a dodatkowe karty posłużą „odświeżaniu” materiału. Można też karty rozdzielić i co jakiś czas wymieniać gotowe zestawy.

Stopniowanie trudności i transfer

Cały materiał jest ze sobą powiązany i stanowi całość – przechodzenie od jednego materiału konkretnego do abstrakcyjnego jest stopniowaniem trudności. Praca z jednym materiałem powinna przygotować dziecko do przyswajania wiedzy zawartej w kolejnym. W matematyce, zanim dziecko przejdzie do symboli i myślenia abstrakcyjnego otrzymuje pomoce sensoryczne i konkretny materiał, np. do mnożenia dziecko przygotowuje sensoryczna tablica Pitagorasa. W poznawaniu botaniki punktem wyjścia będzie konkret: to, co za oknem, przyroda żywa, otaczająca dziecko, obserwacja i praktyka (np. sadzenie roślin). Fazą kolejną będą pomoce konkretne w sali i karty Montessori oraz książki. Pomoce Montessori tworzą sieć: praca z jednym materiałem powinna prowadzić do innego, nie istnieje w oderwaniu. Jedna pomoc ułatwia dziecku pracę z inną.