Wielkie Lekcje Montessori

Edukacja Montessori opiera się na Wielkich Opowieściach, zwanych też panoramicznymi lub Wielkimi Lekcjami (choć z typowymi lekcjami nie mają wiele wspólnego 😊). Bliższe są spektaklom teatralnym albo snuciu historii przez dawnych opowiadaczy. Wielkie Lekcje mają dzieci inspirować do poszukiwań, pytań, pomysłów na samodzielną pracę. Nauczyciel nie daje odpowiedzi na wszystkie pytania, nie wyjaśnia niczego szczegółowo, pozostawiając szerokie pole dla dziecka. Nie operuje zbyt trudnymi pojęciami. Jego zadaniem jest dać ogólny obraz. Wielkie Lekcje nie służą temu, żeby dzieci zrozumiały i zapamiętały wszystkie fakty, fizyczne i chemiczne prawidła i procesy. Mają one przede wszystkim dać pewien obraz, zainteresować dziecko, by chciało podążać i samodzielnie dalej szukać, rozwijać to, co ukryte w opowieści.

Jedną z takich lekcji jest Wielka Rzeka – opowieść o naszym ciele i jego funkcjonowaniu. Wielka Rzeka jest uznawana za metaforę nie tylko ciała, ale i ludzkiej jedności pracującej dla wspólnego dobra.

Opowieść o Wielkiej Rzece

Usiądź wygodnie i wsłuchaj się w bicie swego serca…

Opowiem ci o pewnym kraju, który wydaje się odległy, ale tak naprawdę jest bliski. Przez kraj ten przepływa niezwykła rzeka, która nawadnia go ze wszystkich stron. Dzięki niej i jej niezliczonym dopływom i kanałom woda dociera do najmniejszych nawet wiosek. Wszystko, co potrzebne do życia w tej krainie przynosi rzeka za pomocą łodzi, które przypływają i odpływają. Wielka Rzeka jest jak gigantyczna pajęcza sieć, łącząca różne regiony kraju. To także ona wywozi odpady, pozostawiając czystą i zdrową ziemię. Kraj otoczony jest mocnym, pięknym murem a budynki wewnątrz zachwycają wspaniałą architekturą. Mieszkańcy kraju starają się żyć w harmonii i pokoju.

Kim są mieszkańcy? Kto rządzi tym krajem i w jaki sposób? Oto cała niezwykłość tego narodu: to naród, który ma więcej mieszkańców niż ludzi na całej naszej planecie. Od momentu powstania tego kraju rząd nigdy się nie zmienił, a mieszkańcy pracują tam niestrudzenie, dzień po dniu, pod rozkazami tych, którzy przewodzą. Nie otrzymują jednak wynagrodzenia w zamian za swoją pracę. Współpracują i pracują razem, nigdy nie zadając pytań. Wykonują swoje zadania, nie rozumiejąc, w jaki sposób przyczyniają się do dobrobytu narodu. Jednak praca każdego z nich jest niezbędna dla wszystkich i wszyscy wkrótce zginęliby, gdyby nie współpracowali ze sobą. Obywatele rodzą się i żyją, by pracować, a gdy nadchodzi czas, w którym jeden z nich umiera, ich ciało powoli unosi Wielka Rzeka, by zastąpić je nowym mieszkańcem.

Najważniejszy budynek w państwie zajmuje rząd. Tu zapadają decyzje. Ten wspaniały i wyjątkowy naród rządzony jest przez jednego, zawsze czujnego władcę, który nigdy nie opuszcza swojego stanowiska, ale zawsze jest świadomy tego, co się wokół niego dzieje. Mieszka w wielkim pałacu otoczony przez doradców Ministerstwa Pięciu Zmysłów. Nie są to jednak zwykli doradcy. Każdy z nich ma bezpośrednią linię komunikacji z różnymi departamentami, gdzie przekazywane są im wszystkie informacje, a oni z kolei natychmiast powiadamiają prezydenta. Przy pomocy swoich doradców prezydent jest w stanie podejmować natychmiastowe decyzje i wydawać rozkazy. Rządzi swoim narodem, mając na uwadze dwie rzeczy: miłość i ochronę. To dzięki swojej wielkiej miłości do tego narodu jest w stanie podejmować decyzje, które utrzymują wszystko w równowadze. Prezydent troszczy się o każdego mieszkańca.

Istnieje wiele innych ministerstw: Ministerstwo Żywności mieszczące się we wspaniałym młynie a tuż obok Ministerstwo Oczyszczania. Jego misją jest pozbywanie się z kraju odpadów i niechcianych substancji. Jest Ministerstwo Oddychania, które dba o czyste powietrze. Ministerstwo Obrony odpowiada za bezpieczeństwo w kraju. Żołnierze cały czas patrolują rzekę, aby chronić kraj przed możliwymi najazdami. Potrafią bardzo szybko ruszyć do ataku, by pozbyć się wrogów. Ministerstwo Transportu kontroluje stały przepływ i stan rzeki oraz załadunek i rozładunek towarów. Jest też Ministerstwo Programu Kosmicznego, które przygotowuje młodych obywateli do poruszania się i zamieszkania w innych światach i innych narodach.

Co reprezentuje ta wielka rzeka? Może już się domyślasz? Czy czujesz tę Wielką Rzekę? Przepływa przez ciebie właśnie teraz. Ten zdumiewający kraj to nasze ciało. Wielka Rzeka, wokół której powstał kraj, to nasza krew. Mieszkańcy są w każdym z nas: to nasze komórki. Każdy mieszkaniec, nieważne jak mały, nieustannie pracuje nad utrzymaniem ciała przy życiu. Wszystko jest zawsze w doskonałej harmonii, nieustannie działające, nieświadome i niestrudzone, by dawać to, co najcenniejsze — życie.

Jak można wzbogacić opowieść?

Obrazem — przedstawiając państwo i rzekę (w kolorze czerwonym) za pomocą rysunku, instalacji artystycznej. Można zaprosić do budowy państwa dziecko, nie zdradzając mu jednak szczegółów (np. może zbudować piękne domy z klocków, skleić je z kartonów lub zbudować mur wokół państwa). Możesz też zaproponować dzieciom wykonanie rysunków Wielkiej Rzeki na podstawie już wysłuchanego opowiadania. Pamiętaj jednak, że ta opowieść, jak i każda inna lekcja jest prezentem dla dziecka. Daj mu więc możliwość wysłuchania jej w skupieniu (np. nie zadawaj w trakcie wielu pytań dziecku). Na pytania i szukanie odpowiedzi, na aktywność dziecka przyjdzie czas po zakończeniu opowieści.

Mamy też dla Was propozycje materiałów, które rozwiną temat „Wielkiej Rzeki”:

• dla interesujących się własnym ciałem, jego funkcjami mamy ciekawe karty Narządy wewnętrzne człowieka. Gdzie się znajdują?,
• klasyczne karty trójdzielne Narządy wewnętrzne człowieka – karty trójdzielne,
• dla tych, którzy zadają pytanie „skąd jestem?” i są zaciekawieni Ministerstwem Programu Kosmicznego proponujemy materiał Rozwój prenatalny człowieka,
• by lepiej poznać Ministerstwo Pięciu Zmysłów zajrzyj do 5 Zmysłów – karty Montessori,
• a dla tych, których interesuje układ nerwowy mamy Emocje – klamerkowe karty Montessori.